Oleh: Faizal Sidik
1.Pemilihan Teks Sumber Dan Justifikasi
Pemilihan
1.1 Sinopsis
Buku Art of Islam: Language and
Meaning adalah dikarang oleh Titus Burckhardt atau nama Islamnya iaitu Sidi
Ibrahim Titus Burckhardt yang warganegara Switzerland dan Jerman. Beliau
dilahirkan di Florence, Itali pada tahun 1908 dan meninggal di Laussane,
Switzerland. Beliau dikenali sebagai seorang tradisionalis di mana seluruh
hidupnya dihabiskan dengan mengkaji ilmu
perbandingan penciptaan sesuatu tradisi.
Menulis dalan bahasa Jerman dan Perancis, beliau telah mengarang lebih 20
buah buku mengenai seni, agama dan alam ketuhanan. Kepakaran beliau dalam
bidang-bidang itu bukanlah suatu kebetulan ini kerana keluarganya dilinkungi
oleh mereka yang terlibat dalam bidang kesenian misalnya bapanya adalah seorang
pengarca iaitu Carl Burckhardt, datuknya adalah patron seni Islam, seni bina
dan peradaban manakala sepupunya adalah ahli sejarah seni yang terkenal iaitu
Jacob Burckhardt.
Sebagai pengarah artistik syarikat penerbitan yang dimilikinya iaitu Urs Graf Publishing House , beliau
banyak menerbitkan manuskrip-manuskrip yang berilluminasi dan beberapa jilid
siri buku Homesteads of the Spirit
dan buku beliau Fez, City of Islam
adalah sebahagian daripada penerbitan ini. Semasa berkhidmat lama sebagai
tenaga pakar UNESCO pada 1972 bagi
membantu memulihara bandar bersejarah Fez di Maghribi inilah beliau telah
menulis buku iniyang diterjemahkan daripada bahasa Perancis oleh Peter Hobson
iaitu Art of Islam: Language and Meaning
yang dianggap sebagai karya agung beliau diterbitkan pada tahun 1976 di London
oleh penerbit Islamic Festival Trust.
Buku Art of Islam, Language and
Meaning: Commemorative Edition pada tahun 2009 ini pula adalah buku edisi
khas yang diterbitkan semula sempena memperingati 100 tahun kelahiran Titus Burckhardt sebagai pengarangnya. Buku
yang mempunyai ketebalan 258 muka surat ini mengandungi lebih 350 illustrasi
berwarna dan hitam putih termasuklah bahagian baru muka pengenalan yang tulis
oleh rakan beliau iaitu Jean-Louis Michon. Namun edisi ini masih mengekalkan
muka kata pengantar oleh Seyyed Hossein Nasr.
Berkulit depankan Masjid Ibnu Tulun yang terletak di Kaherah, Mesir, buku Art of Islam, Language and Meaning:
Commemorative Edition yang diterbitkan semula oleh penerbit World Wisdom
yang berpengkalan di Indiana, Amerika Syarikat ini adalah salah satu naskhah
pilihan yang terdapat di dalam siri buku ‘Sacred Art in Tradition’ bertujuan
untuk mengangkat semula peranan keindahan dan ekspressi artistik di dalam
Falsafah Tradisional di mana setiap jilid mengandungi gambar berwarna yang
dihiasi dengan karya-karya agung seni tradisi seperti catan, arca, seni bina
dan seni busana di samping penulisan oleh pakar bidangan di mana setiap penulis
akan memokuskan sesuatu tajuk mengenai semangat tradisi atau sesuatu tema yang
menyentuh pelbagai tradisi.
Buku Art of Islam, Language and
Meaning: Commemorative Edition berada dalam kategori yang kedua membincangkan tema seni Islam dan menjelaskan
kandungannya. Buku ini mengandungi lapan bab antaranya bab 1, Prolog: Kaba, bab
2 Kelahiran Seni Islam, bab 3, Persoalan Imej, bab 3, Bentuk dalam Seni Islam,
bab 4, Seni dan Peranan, bab 5, Seni Setempat dan Seni Nomad, bab 6, Sintesis
dan bab 7, Perbandaran. Di akhir buku ini memuatkan juga glosari, senarai
ilustrasi, indeks, penghargaan dan biografi penulis.
Edisi dalam ingatan buku Art of Islam, Language and Meaning:
Commemorative Edition ini tidak menyatakan nama penterjemahnya. Namun edisi
asal meletakkan nama penterjemhnya iaitu Peter Hobson seorang pengarang,
sarjana, penterjemah dan pelajar pelbagai bahasa yang penuh minat dalam
mempelajari tradisi agama dunia. Selain daripada menterjemahkan buku ini beliau
juga menterjemahkan buku lain yang bertajuk The
Three-Chracter Rhymed Classic on the Ka’bah (the Cube of Heaven) pada 1980.
Setelah itu Hobson juga menerima cahaya Islam seperti juga Burckhardt dengan
nama Ismail Abdul Baqi.
Buku ini dipilih atas beberapa alasan antaranya ialah kekurangan terjemahan
naskhah yang memokuskan seni Islam dalam bahasa Melayu dipasaran untuk bacaan
umum merupakan sebab utama penulis mengambil tanggungjawab untuk melihat usaha
ini direalisasikan. Kedua, adalah kebanyakan penulis seni Islam adalah
sarjana-sarjana orientalis yang hanya menulis berdasarkan kaca mata pandangan
Barat yang sudah tentu mempunyai agenda-agenda tertentu tanpa disedari. Tanpa
cahaya keimanan dan ketauhidan (seperti yang ada pada penulis Sidi Ibrahim Titus Burckhardt dan penterjemah
Peter Hobson @ Ismail Abdul Baqi) sudah tentu apa yang ditulis akan
mengelirukan umat Islam yang membacanya. Ketiga, dengan, ilmu bidangan yang
dimiliki oleh penulis iaitu bidang Seni
Halus daripada Universiti Teknologi Mara, diharap menjadi batu loncatan dan
kelebihan dalam pemilihan buku ini untuk diterjemahan.
2.Analisis
Makro/Ekstratekstual Teks Sumber Dan Teks Sasaran
Menurut Nord (1997/2001:59) setiap tugasan terjemahan
perlu disertakan dengan penerangan tentang cara teks terjemahan tersebut akan
berfungsi dalam persekitaran sasaran. Dalam hal ini, ikhtisar terjemahan ini
boleh digunakan oleh penterjemah sebagai kerangka untuk memperoleh kedau-dua
profil teks sumber juga teks sasaran. Setelah penterjemah memperoleh profil
kedua-dua teks ini, perbandingan antara kedua-dua profil ini perlu dilakukan
oleh penterjemah untuk melihat titik persamaan dan perbezaan antara kedua-dua
teks ini. Antara iktisar yang boleh dianalisis oleh pengkaji dalam teks Art of
Islam: Language and Meaning ialah seperti fungsi teks, pembaca sasaran, masa
dan tempat penerimaan teks, medium penghasilan teks dan motif penghasilan teks
seperti dalam jadual dibawah:
Iktisar
Penterjemahan
|
Teks
Sumber
|
Teks
Sasaran
|
Fungsi Teks
|
Rujukan
|
Rujukan
|
Pembaca Sasaran
|
Pembaca umum, pengkaji, pelajar, seluruh dunia
|
Pembaca umum, pengkaji, pelajar, Asia Tenggara khusus
di dunia Melayu
|
Masa dan Tempat Penerimaan teks
|
2009, Indiana, Amerika Syarikat.
|
2016, Kuala Lumpur, Malaysia.
|
Medium Penghasilan Teks
|
Mengangkat semula peranan keindahan dan ekspressi
artistik di dalam Seni Islam dengan kaedah yang kompleks
|
Mengangkat semula peranan keindahan dan ekspressi
artistik di dalam Seni Islam dengan kaedahringkas dan mudah difahami
|
Motif Penghasilan Teks
|
Buku
|
Buku
|
Jadual 1:
Iktisar Penterjemahan
2.1 Fungsi Teks
Jika dirujuk keseluruahan teks
sumber adalah fakta daripada pengalaman penulis buku ini dalam kembaraannya
terhadap kota lama iaitu bandar Fez di Maghribi. Kandungan sumber teks adalah
bersifat rujukan manakala teks sasaran kepada masyarakat tempatan juga adalah
bersifat rujukan. Dengan mengandungi lapan bab antaranya bab 1, Prolog: Kaba, bab
2 Kelahiran Seni Islam, bab 3, Persoalan Imej, bab 3, Bentuk dalam Seni Islam,
bab 4, Seni dan Peranan, bab 5, Seni Setempat dan Seni Nomad, bab 6, Sintesis
dan bab 7, Perbandaran. Di akhir buku ini memuatkan juga glosari, senarai
ilustrasi, indeks, penghargaan dan biografi penulis.
2.2 Pembaca Sasaran
Disebabkan teks sumber
adalah berbahasa Inggeris pembaca sasarnya meliputi pembaca umum, pengkaji,
pelajar dan seluruh dunia terutamanya negara yang menggunakan bahasa Inggeris
sebagai bahasa utama (English spoken country) seperti Amerika Syarikat,
Britain, Kanada, New Zealand, Singapura. Pembaca teks sasaran pula lebih
bertumpu kepada pembaca umum, pengkaji, pelajar dan dunia Melayu seperti
Malaysia, Indonesia, Brunei dan Singapura
2.3 Masa Dan Tempat Penerimaan Teks
Mengikut kronologi edisi awal teks
sumber telah diterbitkan pada tahun 1976 pada oleh penerbit Islamic Festival
Trust yang berpengkalan di London. Manakala edisi peringatan atau Commemorative Edition sempena ulangtahun
ke-100 penulis telah diterbitkan semula pada tahun 2009 oleh penerbit World
Wisdom yang berpengkalan di Indiana,
Amerika Syarikat. Selepas tujuh tahun iaitu pada tahun 2016 teks sasaran
dihasilkan di Malaysia. Masa teks sumber diterbitkan samada edisi awal atau
edisi terkemudian bukanlah penghalang bagi teks sasaran untuk diterjemahkan kerana kandungan masih releven
seperti yang disebut oleh penulis pengenalan teks sumber iaitu Jean-Louis
Michon;
“Pembaca yang sedang membaca atau akan membaca buku Art of Islam: Titus Burckhardt
, diterbitkan pada 1976 dan, kini diterbikan semula, suatu yang menarik untuk
melihat buku ini diterbitkan semula, buku ini boleh dikatakan salah satu
mutiara yang berharga sepanjang karier beliau sebagai pengarang (1908-1984)”
(Terjemahan saya)
2.4 Medium Penghasilkan Teks
Medium penghasilan teks
sumber mengangkat semula peranan keindahan dan ekspressi artistik di dalam Seni
Islam dengan kaedah yang kompleks manakala medium penghasilan teks sasaran cuba
mengangkat semula peranan keindahan dan ekspressi artistik di dalam Seni Islam
dengan kaedah ringkas dan mudah difahami.
2.5 Motif Penghasilan Teks
Kedua-dua motif
penghasilan teks sumber dan tek sasaran masih dikekalkan dalam bentuk buku.
3.Analisis Mikro/Intratekstual
Analisis mikro pula merupakan analisis yang lebih terperinci daripada
analisis makro , Analisis ini juga dipanggil intratekstual. Faktor-faktor yang
wujud serta ciri-ciri dalaman yang khusus terdapat pada teks sumber yang perlu
diambil kira dalam terjemahan. Huraian yang telah dibuat oleh Nord (1991:84-27)
terdiri dari faktor-faktor berikut seperti kamdungan teks, pemilihan kata,
susunan ayat, gaya bahasa, elemen budaya, organisasi teks dan elemen bukan
verbal.
3.1 Kandungan Teks
Tujuan buku ini diterbitkan adalah untuk menjulang semula
kesenian tradisi yang lahir daripada ajaran Islam seperti catan, seni bina,
reka bentuk, busana dan lain-lain. Setiap bab diisi dengan penulisan sesuatu
tema yang menyentuh dengan tradisi Islam itu tadi di samping diselingkan dengan
kandungan gambar berwarna yang dihiasi dengan karya-karya agung daripada
tamadun Islam dari seluruh dunia.
Chapter
(Bab)
|
Bahasa
sumber
|
Bahasa
sasaran
|
I
|
Prologue:
The Ka’ba
|
Prolog : Kaabah
|
II
|
The
Birth of Islamic Art
|
Kelahiran Seni Islam
|
III
|
The
Question of Images
|
Persoalan Imej
|
IV
|
The
Common Language of Islamic Art
|
Bentuk dalam Seni Islam
|
V
|
Art and
Liturgy
|
Seni dan Peranan
|
VI
|
The Art
of Sedentaries and Nomadic Art
|
Seni Setempat dan Nomad
|
VII
|
The
Syenthesis
|
Sintesis
|
VII
|
The
City
|
Perbandaran
|
Jadual 2: Isi
kandungan teks
3.2 Pemilihan
Kata
Oleh kerana buku ini ditulis sarjana akademik yang arif
dalam kepercayaan dan kebudayaan tradisi dunia banyak pemilihan kata bersifat
bidangandalam bahasa Arabyang kerap digunakan seperti malwiyyah, sūq dan al-fann yang sering digunakan
dalam bidang seni bina dan catan. Untuk memudahkan pembaca bahasa sumber
glosari kata-kata ini disediakan bagi pembaca yang tidak memahaminya dalam
bahasa Arab. Keseluruhan pemilihan kata dalam teks sumber tidak terlalu tinggi
yang sukar di fahami oleh pembaca umum. Pemilihan kata yang digunakan sesuai
untuk peringkat umur menengah ke atas.
Teks sumber
|
Glosari Teks
sumber
|
Teks sasaran
|
miḥrāb
|
Prayer–niche
indicating the direction of Mecca
|
mihrab
|
minbar
|
Pulpit
in the form of a stepped throne
|
mimbar
|
qiblah
|
The
direction of Mecca, towards which Muslim turn in prayer
|
kiblat
|
Jadual 3:
Contoh pemilihan kata
3.3 Susunan Ayat
Kepelbagaian susunan
ayat menjadikan teks sumber tidak membosankan untuk dibaca. Misalnya di dalam
muka pengenalan buku ini:
Teks
sumber:
Anyone who has
read or will read Titus Burckhardt’s Art
of Islam: Language and Meaning, first published in 1976 and,
fortunately, republished now, may be interested to look back on the
circumstances, remote and immediate, that prepared and finally triggered off
the birth of this book, placing it as one of the brilliant jewels which crown
the rich career of the author (1908-1984).
Teks
sasaran:
“Pembaca yang
sedang membaca atau akan membaca buku Art
of Islam: Titus Burckhardt ,
diterbitkan pada 1976 dan, kini diterbikan semula , suatu yang menarik untuk
melihat buku ini diterbitkan semula, buku ini boleh dikatakan salah satu
mutiara yang berharga sepanjang karier beliau sebagai pengarang (1908-1984)”
3.4 Gaya Bahasa
Penggaya bahasa dalam teks sumber masih berada dalam
konteks yang sederhan dan mudah dibaca. Keterbacaan gaya bahasanya seperti disebut
oleh penulis kata pengantar teks sumber iaitu Seyyed Hossen Nasr kadang kala
mengajak pembaca berfikir dilluar kotak , menurutnya:
“Setiap muka
surat yang dibaca, pembaca tidak akan dipertemukan dengan aspek-aspek yang telah
selesai yang terdapat pada seni Islam, dimana ia mustahil untuk ditulis hanya
dalam sebuah buku. Beliau hanya akan melontarkan ciri-ciri seni Islam itu sendiri dan hanya
membuka kunci pintu khazanah seni Islam dimana sahaja ianya akan ditemui”
(Terjemahan
saya)
3.5 Elemen Budaya
Teks sumber mengandungi elemen budaya yang bukan sahaja
terdapat dalam masyarakat Arab tetapi dalam setiap bangsa diseluruh dunia.
Islam dalam konteks kesenian Islam adalah bersifat sejagat seperti dalam hadis
yang berbunyi “Islam rahmatulalamin”. Islam adalah rahmat untuk sekelian alam.
Setiap bangsa misalnya bangsa Melayu juga mempunyai kesenian yang bernafaskan
Melayu-Islam.
Sekiranya masyarakat Arab mempunyai tulisan kaligrafi
dalam keseniannya, masyarakat Melayu juga mempunyai motif salur buyur iaitu
motif yang terdapat pada ukiran kayu dan yang diilhmakan daripada
tumbuh-tumbuhan yang menjalar di hutan Tropika adalah falsafah Melayu yang
mengtauhidkan Allah. Selain itu sekiranya bangsa Arab bangga dengan motif
geometrik cerminan kepada infiniti atau manifastasi kepada zikir kepada Allah,
bangsa Melayu-Islam juga mempunyai motif-motif tenunan songket dan batik yang berbentuk
seperti gunungan daripada alam sebagai manifestasi yang sama. Secara umumnya
teks sumber menerapkan budaya global yang memerlukan penyesuaian.
3.6 Organisasi
Teks
Penyusunan atau aturan organisai teks disusun secara teratur, setiap bab
ditulis mengikut tertib dan keutamaan. Tajuk yang besar dan penting
distrukturkan dibahagian bab awal isi kandungan manakala bab-bab kemudiannya
adalah menyokong kepada bab-bab yang utama itu tadi. Setiap kandungan bab dalam
teks sumber juga diperhalusi dengan bab-bab yang lebih kecil bagi memperincikan
seperti yang dikatakan lagi oleh Seyyed Hossen Nasr di dalam kata pengantar:
“Burckhardt bermula dengan asal usul Islam dalam bentukan
yang paling dikenali di dunia ini iaitu Kaabah. Beliau menarik pembaca terus melalui
aspek yang paling penting dalam seni Islam, seterusnya menghubungkan bab antara
seni ini denganibadat,kepada
polarisasi antara orang nomad dan penduduk tetap, mensintesiskan kehebatan seni
dan seni bina Islam dan akhirnya beralih kepada perbandaran bercirikan Islam
dimana pelbagai aspek dalam seni Islam dapat dilihat dalam keintimannya dengan
alam kehidupan yang dibawa oleh Hukum Ketuhanan dan diilluminasikan daripada
cahaya yang dibawa oleh ajaran Sufi”
(Terjemahan saya)
3.7 Elemen Bukan
Verbal
Bagi memperdalamkan dan menarik minat pembaca mengikuti
teks sumber elemen bukan verbal yang bersifat visual seperti gambar, ilustrasi,
petikan kata, tulisan italic dan sebagainya disusun di dalam teks sumber.
Elemen visual ini juga menyokong dalam membantu pembaca untuk memahami terhadap
teks yang ditulis yang melibatkan persoalan teknikal terhadap ciri-ciri sesuatu
binaan.
Misalnya di dalam bab 2 yang bertajuk ‘Kelahiran Seni Islam’ terdapat tajuk-tajuk
kecil di dalamya yang membincangkan pembinaan seni bina agung Islam seperti Qubbat
aṣ-Ṣakhrah atau Masjid Kubah(Dome of Rock) di Jarusalem yang dibina selepas
60 tahun kewafatan Nabi Muhammad saw, selain Masjid Umayyad di Damascus, Syria.
Gambar dan Ilustrasi dibawah menunjukkan visual Masjid Kubah.
Rajah 1. Gambar dan Ilustrasi
4.Kupasan Isu
Kemudian, Nabi Adam menerima dari Tuhannya beberapa
kalimat dari Tuhannya, sesungguhnya Allah Maha Penerima Taubat, Maha Penyayang.
4.1 Pengenalan
Al-Quran ayat 37 di dalam surah Al-Baqarah ada
menyebut mengenai manusia yang mula-mula diperkenalkan dengan kata-kata ialah
Nabi Allah Adam a.s. Nabi Adam menerima beberapa kalimat yang diperturunkan
oleh Allah s.w.t untuk memohon kemaafan daripadaNya. Peristiwa ini berlaku
setelah Nabi Adam a.s. dan Hawa telah memakan buah yang dilarang oleh Allah
s.w.t . di syurga. Akibatnya Allah s.w.t telah memurkai Nabi Adam a.s.
dan Nabi Adam a.s. ingin memohon ampun lalu Allah s.w.t mengajarkan
kepadanya beberapa perkataan untuk Nabi Adam a.s. lafazkan. Daripada peristiwa
ini maka manusia pada hari ini mengetahui bagaimana bahasa itu diilhamkan atau
istilah itu diciptakan. Semuanya adalah daripada kuasa Allah s.w.t yang Maha
Mencipta lagi Maha Mengetahui apa yang diucapkan.
Kajian ini mengupasbeberapa
implikasi daripada penyerapan kata asing dalam proses penterjemahan daripada
bahasa sumber ke bahasa sasaran. Penyerapan kata asing bukan sekadar membawa
masuk leksikal baru tetapi disertai dengan fonem dan morfem iaitu sistem bunyi
dan sistem pemerkataan yang menyebabkan
berlakunya pertembungan antara sistem linguistik bahasa sumber dengan sistem
linguistik sasaran. Kemasukan perbendaharaan kata daripada kedua-dua bahasa
Arab dan Inggeris mempunyai dua kesan linguistik dalam penterjemahan kepada
bahasa sasaran. Pertama, bahasa Melayu berjaya dipertahankan di dalam teks
sasaran tanpa menerima unsur linguistik asing. Kedua, bahasa Melayu di dalam
teks sasaran gagal untuk kekalkan seterusnya dipertahankan jati dirinya dan
terpaksa menerima unsur linguistik asing.
Terdapat
dua isu utama dalam teks sumber yang mungkin mendatangkan masalah dalam
penterjemahan ke dalam teks bahasa sasaran ialah pertama penggunaan istilah dan
kata pinjaman dalam bahasa Arab yang gunakan dalam teks bahasa Melayu? Kedua,
Istilah dan kata pinjaman dalam bahasa Inggeris yang digunakan di dalam teks
bahasa Melayu?.
Sesuatu istilah itu mempunyai makna yang tepat bagi
konteks bidangnya, dan dengan itu dapat diberi definisi yang tetap. Menurut Asmah
Haji Omar (2010) istilah adalah kata atau frasa yang mempunyai makna yang
khusus menurut bidang ilmunya dan dengan itu tidak digunakan dalam bahasa am.
Istilah mempunyai kejelasan makna dan dengan itu mudah ditakrifkan dan maknanya
boleh dipastikan di luar konteks ayat.
Menurut Sager pula (1990) dalam Sulaiman
Maseri (1995) peristilahan ialah pengajian dan bidang aktiviti yang memberikan
perhatian kepada pengumpulan, penghuraian, pemprosesan dan penyampaian istilah,
iaitu butir leksikal milik pengguna khusus dalam satu atau beberapa bahasa.
Rajah
2. Skema prosedur pembentukan istilah
Sumber:
Dewan Bahasa dan Pustaka (1975)
Rajah
3 Langkah pembentukan istilah
Sumber:
Dewan Bahasa dan Pustaka (1992)
5.Cadangan Pendekatan
Rajah
4 Tatacara Pembentukan Istilah Bahasa Melayu
Sumber:
Dewan Bahasa dan Pustaka (2004)
Untuk menangani penterjemahan daripada teks sumber
kepada teks sasaran beberapa pendekatan telah dilakukan antaranya misalnya
dengan memberi perhatian kepada elemen yang kerap muncul di dalam teks sumber.
Elemen kekerapan yang dimaksudkan adalah istilah dalam bahasa Inggeris dan
bahasa Arab.
Bil.
|
Istilah Arab
|
Muka surat
|
Jumlah
kekerapan
|
1.
|
mihrāb
|
18, 23,
25, 62, 90ff, 101, 105, 118,128, 130, 133, 136, 138, 143, 155, 158,173, 176,
183, 185, 186, 189, 232
|
24
|
2.
|
muqarnas,
|
73, 74, 75, 84, 148, 151, 173, 175, 176, 184
|
10
|
3.
|
qiblah
|
18, 25,
89, 90, 128, 146, 153, 155,
|
8
|
4.
|
madrasah
|
146, 153, 154, 170, 189, 205
|
6
|
5.
|
Kūfi
|
55, 90,
138, 155, 187;
|
5
|
6.
|
bāzār
|
183, 199, 208, 220
|
4
|
7.
|
kulliyāt,
|
146, 170, 203, 209
|
4
|
8.
|
māristān
|
146, 170, 205
|
3
|
9.
|
hadīth,
|
88, 197
|
2
|
10.
|
lā
ilāha illa’ Llāh,
|
29, 124
|
2
|
Jadual 4 Kekerapan penggunaan
istilah bahasa Arab
Sebanyak sepuluh (10) istilah dalam bahasa Arab yang paling kerap dijumpai dalam teks sumber di dalam indeks telah dijadikan kajian. Kesepuluh-sepuluh istilah ini telah dihimpunkan dalam satu jadual yang menganalisis nama istilah, muka surat terletaknya istilah, dan jumlah kekerapan yang digunakan. Daripada analisis yang dijalankan penggunaan istilah mihrab di dalam teks sumber adalah paling kerap digunakan iaitu sebanyak dua puluh empat (24) diikuti dengan muqarnas sebanyak sepuluh (10) dan qiblah dengan lapan (8) dalam penyenaraian.
Bil.
|
Istilah
Inggeris
|
Muka surat
|
Jumlah
kekerapan
|
1.
|
Koran
|
1, 4,
7, 29, 49, 50, 52, 55, 57, 80,85, 87, 88, 89, 93, 118, 124, 196, 211, 221;
|
20
|
2.
|
Mecca
|
1, 2,
4, 9, 18, 20, 85, 90, 101, 113,184, 217
|
12
|
3.
|
miniature
|
32ff,
37, 38, 40, 114;32ff, 37, 38, 40, 114;
|
10
|
4.
|
Ka’ba
|
1, 2, 4, 5, 6, 13, 31, 153
|
8
|
5.
|
arabesque
|
32, 48, 51, 57, 62ff, 64, 66,67,
|
8
|
6,
|
Sunnah
|
14, 43, 102, 199, 205, 207
|
6
|
7.
|
Hagia
Sophia
|
93,
158, 161, 163, 166, 170
|
6
|
8.
|
contemplation
|
20, 211, 220, 222
|
4
|
9.
|
liturgy,
|
87, 90, 94, 128;
|
4
|
10.
|
caliph
|
25, 138, 199;
|
3
|
Jadual 5 Kekerapan penggunaan
istilah bahasa Inggeris
Selain itu sebanyak
sepuluh (10) elemen kekerapan istilah dan kata pinjaman daripada bahasa
Inggeris dipilih untuk dibuat penganalisaan. Elemen kekerapan ini juga merujuk
bahagian indek dalam mendapatkan data. Antara tiga istilah teratas yang paling
banyak digunakan ialah perkataan Koran
sebanyak dua puluh (20) penggunaan, kedua adalah kata nama khas Mecca sebanyak dua belas (12) dan ketiga adalah miniature dengan sepuluh
(10) penggunaan.
5.1 Istilah dan Kata Pinjaman
Di dalam Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa
Melayu (2004) mentakrifkan istilah (technical term) ialah kata atau frasa yang
mengungkap konsep yang khusus yang terdapat dalam sesuatu bidang ilmu atau
profesional.
Bil.
|
Bahasa Arab
|
Bahasa Melayu
|
Takrif
|
1.
|
miḥrāb
|
mihrab
|
Bahagian
masjid (surau, langgar, dan lain-lain) yang menganjur ke kiblat (tempat imam
memimpin sembahyang)
|
2.
|
muqarnas
|
‘mukarnas’
|
Elemen dalam
seni bina Islam seperti bentukan stalaktik atau sarang tebuan pada bahagian
masjid yang menganjur ke kiblat
|
3.
|
qiblah
|
kiblat
|
Arah atau hala
menghadap Kaabah di Mekah; arah yang dihadapi orang-orang Islam ketika
bersembahyang
|
Jadual 7 Tiga contoh takrifan
bahasa Arab dalam bahasa Melayu
Sumber:
Pusat Rujukan Persuratan Melayu (2016)
Bil.
|
Bahasa
Inggeris
|
Bahasa Melayu
|
Takrif
|
1.
|
Koran
|
al-Quran
|
Kitab suci
orang Islam
|
2.
|
Mecca
|
Mekah
|
1.Kota suci
Islam 2.kadangkala Mecca, tempat
tumpuan orang
|
3.
|
minaiture
|
miniatur
|
Kecil, mini,
kenit
|
Jadual 8 Tiga contoh takrifan
bahasa Inggeris dalam bahasa Melayu
Sumber:
Pusat Rujukan Persuratan Melayu (2016)
6.Cadangan Penyelesaian
6.1 Prosedur Penterjemahan Kata Pinjaman
Untuk membentuk istilah atau kata ia perlu melalui
proses memimjam kata yang disebut kata pinjaman daripada bahasa asing atau
dialek sesuatu bahasa. Menurut Haugen (1950) dalam Puteri Rosalina Abdul Wahid
(2005) ada dua proses yang terlibat iaitu pengimportan dan penggantian. Proses
yang pertama berlaku apabila penghasilannya sama dengan model dan penutur asli
menerima bentuk tersebut ke dalam bahasanya. Proses penggantian berlaku
sekiranya penghasilan merupakan model yang tidak sempurna maka pada kebiasaan
penutur akan menggantikannya dengan pola bahasa ibunda.
Bahasa Arab Bahasa Melayu
mihrab mihrab
muqarnas ‘mukarnas’
qiblah kiblat
madrasah madrasah
kufi kufi
bazar bazar
kulliyat ‘kuliyat’
marista marista
hadith hadis
La ilaha illa
Llah syahadah
Bahasa
Inggeris Bahasa Melayu
Koran Quran
Mecca Mekah
miniature miniatur
Ka’ba Kaabah
arabesque arabes
sunnah sunah
Hagia Sophia Hagia
Sophia
contemplation kontemplasi
liturgy liturgi
caliph khalifah
6.2 Prosedur Penterjemahan Istilah
Penterjemahan istilah boleh dilakukan mengambil
kira daripada beberapa aspek terjemahan antaranya pengekalan, penyempitan, peluasan dan perubahan. Menurut Newmark
(1988), dalam Puteri Roslina Abdul Wahid (2012) seorang penterjemah perlu
mengikuti beberapa tatacara bagi menghasilkan istilah yang tepat seperti dalam
Rajah 2 dan 3. Pertama, penterjemah perlu merujuk kepada badan pengistilahan
terlebih dahulu bagi memastikan istilah baharu yang dihasilkan itu belum wujud.
Kedua, penterjemah juga harus memastikan makna istilah itu tidak ada lagi dalam
budaya bahasa sasaran. Ketiga, penterjemah mesti menimbangkan sama ada istilah
itu benar-benar penting sebelum menggunakan istilah baharu. Akhirnya
penterjemah mestilah menggunakan tanda pengikat bagi menunjukkan istilah itu
ciptaan penterjemah.
6.2.1 Pengekalan makna
Pengekalan makna bermaksud perkataan asal tidak
mengalami perubahan makna atau penyesuaian ejaan. Pengekalan ini juga disebut
penyerapan istilah asing untuk menjadi istilah Melayu. Perihal ini bermaksud
pengambilan keseluruhan istilah asing dengan atau tanpa penyesuaian ejaan dan
sebutan. Proses penyerapan istilah asing juga mengutamakan bentuk visualnya,
iaitu bentuk ejaan agar sesuai dengan sistem ejaan bahasa Melayu. Dalam
pinjaman kata tek sumber dan tek terjemahan pengekalan makna ini berlaku secara
penyesuai ejaan dan tanpa penyesuaian ejaan.
No.
|
Teks
sumber
|
Teks
terjemahan
|
1
|
Anyone who has read or will read Titus Burckhardt’s Art of Islam: Language and Meaning,
first published in 1976 and, fortunately, republished now, may be interested
to look back on the circumstances, remote and immediate, that prepared and
finally triggered off the birth of this book, placing it as one of the
brilliant jewels which crown the rich career
of the author (1908-1984).
|
Pembaca yang
sedang membaca atau akan membaca buku Art
of Islam: Titus Burckhardt ,
diterbitkan pada 1976 dan, kini diterbikan semula , suatu yang menarik untuk
melihat buku ini diterbitkan semula, buku ini boleh dikatakan salah satu
mutiara yang berharga sepanjang karier
beliau sebagai pengarang (1908-1984)
|
2
|
Gifted with an acute intelligence and sensitiveness, Burckhardt was
attracted, and even fascinated at an early age by the beauty of traditional arts, primarily those of
the Christian West where his
father, a renowned sculptor, practiced his craft and lived with his family
now in Basle and now in Florence.
|
Dikurniakan
dengan kebijaksanaan dan sensitiviti yang tinggi, Burckhardt tertarik dan
terpesona dengan tahap awal keindahan yang terdapat pada kesenian tradisional, sungguhpun menerima
pendidikan berasaskan agama Kristian
di Barat dimana bapanya merupakan pengarca yang terkenal, menghasilkan hasil
kraf dan tinggal kini di Basle dan di Florence.
|
3
|
In these cities, Titus frequented art schools and regularly visited the
great
museums of art, ethnography,
and Oriental culture, acquiring year after year a vast knowledge of the
civilizations that had produced the monuments and artefacts he admired.
|
Di
bandar-bandar inilah Titus sering mengunjungi sekolah-sekolah seni, muzium-muzium seni, etnografi dan kebudayaan Timur yang
hebat, setelah bertahun-tahun memperoleh pengetahuan yang luasdaripada tamadun yang telah
menghasilkan monumen dan artifak yang
dikaguminya.
|
4
|
Even more, his mental and intuitive
faculties led him to clearly perceive the ideals and values that had
inspired the architects and
artists belonging to the great civilizations and religions of the world, past
and present, and to expose the treasures of supernatural wisdom that lay
hidden under the productions of sacred art, as also behind the formulations
of traditional sciences like cosmology
and alchemy.
|
Daripada situ fikiran dan intuitif telah membawanya kepada melihat cita-cita dan
nilai-nilai yang telah diilhamkann oleh arkitek
dan seniman yang menghasilkan tamadun dan agama mashyur di dunia ini pada
masa lalu sehinggalah ke hari ini, dan mendedahkan khazanah yang tersimpan
tersebut dalam hasil karya seni suci, seolah-olah sains tradisional seperti kosmologi dan ilmu kimia.
|
5
|
Conscious that the studies he had made ought to be completed by a direct
contact with people living in a context
impregnated with traditional beliefs and behaviors, Burckhardt decided to
go and live for an undetermined time in a country reasonably unaffected by
the conquest of technical progress and the search for material welfare, a
country where entering into contact with representatives of the local culture
would not require an apprenticeship too difficult and lengthy.
|
Menyedari bahawa kajian yang beliau jalankan selama ini
perlu disudahkan dengan menjalin hubungan secara langsung dengan orang yang
hidup dalam konteks yang sebati
dengan kepercayaan tradisi dan tingkah laku manusia, Burckhardt memutuskan
untuk keluar merantau ke negara yang
agak terjejas disebabkan penaklukan oleh kemajuan pembangunan, sebuah negara
di mana dalamnya masih mempunyai hubungan dengan budaya masyarakat tempatan
yang tidak memerlukan perintisan yang terlalu sukar dan panjang.
|
6
|
By themselves, these conditions pointed to one specific country: Morocco,
a close neighbor of Europe, well
known for the open and hospitable character
of its inhabitants. For
Burckhardt, then aged twenty-two, the choice was the more easy since he
had already acquired a basic knowledge of Arabic and a strong affinity with
the spirit and culture of Islam.
|
Keadaan ini merujuk kepada sebuah negara iaitu
Maghribi, jiran terdekat Eropah,
terkenal dengan karakter penduduknya
yang terbuka dan cepat mesra. Bagi
Burckhardt, yang baru berusia dua puluh dua pada ketika itu, pilihannya itu
merupakan pilihan yang lebih tepat kerana dia telah mempunyai pengetahuan
asas dalam bahasa Arab dan mempunyai pertalian yang kuat dengan semangat dan
budaya Islam.
|
7
|
So it happened that during five years, with only a few interruptions
during which he visited his family and friends in Basle, Burckhardt lived
fully as an autochthon, traveling
up and down the northern plains and mountains of North Morocco, observing
everything new around him and recording his impressions on personal notes and
letters to his friends.
|
Kembaraan beliau ini mengambil masa selama lima tahun,
walaupun ada sedikit gangguan seperti beliau melawat keluarga dan
kawan-kawannya di Basle, Burckhardt hidup sepenuhnya sebagai autoktonyang mengembara naik turun ke
dataran utara dan pergunungan di Utara Maghribi, memerhatikan segala-galanya
baru di sekelilingnya dan merakamankan pengalaman beliau pada nota-nota
peribadi dan surat-surat kepada kawan-kawannya.
|
8
|
These living testimonies,
illustrated with many of his drawings, sketches, and black-and-white photographs, were published by
Burckhardt himself in the form of a book1 a few years after he had come back
from Morocco and settled in Basle to work there as a chief editor for Urs Graf Verlag, a firm
specializing in the reproduction of medieval manuscripts.
|
Testimoni-testimonihidup ini digambarkan dengan melalui
lukisan-lukisan, lakaran, dan fotografi
hitam dan putih, telah diterbitkan oleh Burckhardt sendiri dalam penerbitan
yang dinamakan Buku1 beberapa tahun selepas beliau kembali dari Maghribi dan
menetap di Basle untuk bekerja di sana sebagai seorang ketua editor untuk Urs Graf Verlag, firma
yang pakar dalam penghasilan semula manuskrip
zaman pertengahan.
|
9
|
This first book, which unfortunately only exists in its original German
version, contains a
great deal of information that
is still valid today, as if Burckhardt had picked up spontaneously typical
traits, of the kind that will last as long as the country is not subject to radical changes and disruptions of
its ancestral values.
|
Buku pertama
ini hanya ada dalam versi asal yang berbahasa Jerman, mengandungi informasi yang mengkagumkan dan masih
penting sehinggalah pada hari ini, sekiranya Burckhardt secara spontan
mengambarkan ciri-ciri tertentu, misalnya sesuatu yang tidak ada lagi menjadi
kepunyaan negara, pasti perubahan yang radikal
dan kemusnahan nilai-nilai tradisi tidak dilakukan.
|
10
|
During the two main phases of
this so to say “initiatic” sojourn, the first one spent in the rural areas of
North Morocco, where he exercised several jobs, including the guard and
conduct of flocks as a shepherd, and the second one spent entirely in the
urban setting of Fez where he studied, with his usual care and concentration,
written Arabic and religious science at the Qarawiyyīn University, Burckhardt
captured the characteristics of a variety of people: Arabs and Berbers, nomads and sedentaries,
peasants, merchants, craftsmen of all kinds, from the hard-working tanners
and wool-dyers to the refined artisans of the architectural decor in wood, stucco, and zellij,
representatives of the religious and civil authorities, masters and members
of Sufi brotherhoods.
|
Sepanjang dua fasa utama yang boleh dikatakan
perjalanan yang “penuh
bermakna”, fasa pertama beliau menghabiskan masa di kawasan pendalaman
Utara Maghribi, dimana beliau melakukan beberapa kerja termasuklah menjadi
pengawal dan pengembala kambing, dan fasa kedua dihabiskan pula di kawasan bandar iaitu di Fez, dimana
di sinilah tempat beliau belajar, dengan memberi penumpuan dan pemuliharaan
seperti biasa, selain belajar menulis bahasa Arab dan mempelajari sains
keagamaan di Universiti Qarawiyyin, Burckhardt juga mendokumentasikan
pelbagai watak manusia seperti antara Arab dan Barbar, nomad dan penduduk tetap, petani, pedagang, tukang kraf, daripada perajin tukang asing warna
dan pencelup kain kepada seniman halus yang menghasilkan dekorasi seni bina daripada kayu, stucco dan zellij, wakil-wakil
agamawan dan pihak-pihak berkuasa masyarakat, sarjana ilmuwan dan ahli-ahli sufi”
|
Jadual 9 Penterjemahan istilah dan kata pinjaman kepada teks
sasaran
Analisis penterjemahan istilah kata pinjaman kepada
teks sasaran boleh diklafikasikan kepada dua iaitu penyesuaian ejaan dan tanpa
penyesuaian ejaan seperti contoh yang diberikan;
(1) Dengan penyesuai ejaan
Contoh:
career karier
traditional tradisional
Christian Kristian
museum muzium
ethnography etnografi
artefact arifak
intuitive intuitif
architect arkitek
cosmology kosmologi
context konteks
Europe Eropah
autochthon autokton
photograph fotografi
manuscript manuskrip
information informasi
radical radikal
phases fasa
Berbers Barbar
dekor dekorasi
(2) Tanpa penyesuaian ejaan
Contoh:
testimoni testimoni
editor
editor
Sufi Sufi
6.2.2 Penyempitan Makna
Penyempitan makna terjadi daripada sebuah kata pada
asalnya mempunyai makna yang cukup luas, tetapi berubah menjadi terbatas.
Misalnya kata Meccadalam
bahasa Inggeris mempunyai banyak makna seperti kota suci orang Islam dan tempat tumpuan orang. Namun dalam bahasa
Melayu maknanya telah disempitkan dengan maksud Mekah sahaja.
Penutur bahasa Melayu yang menuturkannya tidak akan memaksudkan makna lain
selain dari kota suci agama Islam sahaja dan tidak diterima makna-makna lain
apabila berlaku penyerapan bahasa.
6.2.3 Perluasan Makna
Perluasan makna menurut Chaer (2003) bermaksud
gejala yang terjadi pada sebuah kata yang pada mulanya hanya mempunyai satu
makna sahaja, namun atas beberapa faktor makna itu juga mempunyai makna-makna
yang lain. Misalnya menurut beliau makna saudarapada asalnya
bermaksud sekandung atau seperut, ia
kemudiannya berkembang kepada siapa sahaja yang sepertalian darah oleh
yang demikian anak kepada adik-beradik ibu atau bapa juga dimaknakan sebagai
saudara, sesiapa yang yang mempunyai asal usul yang sama juga disebut saudara.
Sesiapapun disebut saudara pada masa kini seperti saudara seislam dan saudara
seagama.
Contoh:
Teks sumber
|
Teks terjemahan
|
qiblah
|
kiblat
|
Makna qiblah merujuk istilah Malaysia
di dalam PRPM huraiannya bermaksud arah atau hala menghadap Kaabah di Mekah
iaitu arah yang dihadapi orang-orang Islam ketika bersembahyang. Apabilah
diterjemahkan ke dalam bahasa Melayu iaitu kiblat
bukan sahaja bermaksud demikian tetapi maksudnya sering diertikan kepada
‘hala’ atau ‘mengadap’. Contoh ayat misalnya “Pemikiran pemuda-pemuda itu
berkiblatkan budaya Barat”.
6.2.4 Perubahan Makna
Perubahan atau pemindahan makna bermaksud juga
penggantian makna secara total daripada maksud makna asal. Sungguhpun makna
yang baru itu mempunyai saling kaitan dengan makna asal kata yang dipinjam.
Misalnya paper bermaksud kertas dalam bahasa
Melayu pada masa kini paper sering diertikan dengan penulisan
ilmiah yang akan dibentangkan dalam sesuatu majlis ilmu seperti konvensyen, simposium,
kolokium dan lain-lain.
Contoh:
6
|
By themselves, these conditions pointed to one specific country: Morocco,
a close neighbor of Europe, well known for the open and hospitable character of its inhabitants. For
Burckhardt, then aged twenty-two, the choice was the more easy since he
had already acquired a basic knowledge of Arabic and a strong affinity with the
spirit and culture of Islam.
|
Keadaan ini merujuk kepada sebuah negara iaitu
Maghribi, jiran terdekat Eropah, terkenal dengan perwatakan penduduknya yang
terbuka dan cepat mesra. Bagi Burckhardt, yang baru berusia dua puluh
dua pada ketika itu, pilihannya itu merupakan pilihan yang lebih tepat kerana
dia telah mempunyai pengetahuan asas dalam bahasa Arab dan mempunyai
pertalian yang kuat dengan semangat dan budaya Islam.
|
Dalam baris 6, character dalam bahasa sumber
memberikan maksud ciri-ciri pada sesuatu. Penterjemah tidak mengantikan
pinjaman kata asing daripada bahasa Inggeris itu dengan karakter dalam bahasa Melayu. Ini kerana dalam bahasa sasaran
karakter sering kali dikaitkan dengan watak pelakon dalam filem atau drama di
sini. Jadi istilah perwatakan lebih sepadan untuk pembaca bahasa sasaran.
Kesimpulan
Aspek pengekalan, penyempitan, perluasan dan
perubahan makna dalam pengistilahan dan kata pinjaman membolehkan penterjemah
mengenalpasti dengan lebih dekat lagi penggunaan yang lebih tepat dan betul.
Aspek-aspek penggunaannya ke bahasa sasaran bergantung kepada keperluan tempat,
suasana dan budaya setempat perkataan itu digunakan. Alat bantuan penterjemah
seperti Kamus Dewan dan Pusat Rujukan Persuratan Melayu banyak membantu dalam
mencari istilah sasar dan istilah Malaysia dengan cepat dan berkesan. Penyerapan
kata-kata Arab ke dalam tek sasaran menunjukkan bahasa Melayu mampu untuk mengungkapkan
perihal tamadun Islam bukan sahaja berkaitan dengan keagamaan, kewangan,
syariah tetapi juga bidang kebudayaan dan kesenian. Manakala itu penyerapan
kata bahasa Inggeris ke dalam bahasa Melayu menjadikan bahasa ini sebagai
sebuah bahasa yang dinamik yang terhadap bidang keilmuan dalan perekaciptaan
dan penerokaan sains dan teknologi. Keseluruahannya penyerapan ini menjadikan bahasa Melayu tidak
kaku dalam menerima penyerapan asing.
7.Contoh
Terjemahan (500 patah perkataan)
Pengenalan
“Pembaca yang sedang membaca atau akan membaca buku Art of Islam: Titus Burckhardt
, diterbitkan pada 1976 dan, kini diterbikan semula , suatu yang menarik untuk
melihat buku ini diterbitkan semula,buku ini boleh dikatakan salah satu mutiara
yang berharga sepanjang karier beliau sebagai pengarang (1908-1984)
Dikurniakan dengan kebijaksanaan dan
sensitiviti yang tinggi, Burckhardt tertarik dan terpesona dengan tahap awal
keindahan yang terdapat pada kesenian tradisional. Sungguhpun menerima
pendidikan berasaskan agama Kristian di Barat dimana bapanya merupakan pengarca
yang terkenal, menghasilkan hasil kraf dan tinggal kini di Basle dan di
Florence. Di bandar-bandar
inilah Titus sering mengunjungi sekolah-sekolah seni, muzium-muzium seni,
etnografi dan kebudayaan Timur yang hebat, setelah bertahun-tahun memperoleh
pengetahuan yang luas daripada tamadun yang telah menghasilkan monumen dan
artifak yang dikaguminya. Daripada situ fikiran dan intuitif telah membawanya
kepada melihat cita-cita dan nilai-nilai yang telah diilhamkann oleh arkitek
dan seniman yang menghasilkan tamadun dan agama mashyur di dunia ini pada masa
lalu sehinggalah ke hari ini, dan mendedahkan khazanah yang tersimpan tersebut
dalam hasil karya seni suci, seolah-olah sains tradisional seperti kosmologi
dan ilmu kimia.
Menyedari bahawa kajian yang beliau jalankan selama ini
perlu disudahkan dengan menjalin hubungan secara langsung dengan orang yang
hidup dalam konteks yang sebatidengan kepercayaan tradisi dan tingkah laku
manusia, Burckhardt memutuskan untuk keluar merantau ke negara yang agak terjejas disebabkan
penaklukan oleh kemajuan pembangunan, sebuah negara di mana dalamnya masih
mempunyai hubungan dengan budaya masyarakat tempatan yang tidak memerlukan perintisan
yang terlalu sukar dan panjang. Keadaan ini merujuk kepada sebuah negara iaitu
Maghribi, jiran terdekat Eropah, terkenal dengan perwatakan penduduknya yang terbuka dan cepat mesra. Bagi Burckhardt,
yang baru berusia dua puluh dua pada ketika itu, pilihannya itu merupakan
pilihan yang lebih tepat kerana dia telah mempunyai pengetahuan asas dalam
bahasa Arab dan mempunyai pertalian yang kuat dengan semangat dan budaya Islam.
Kembaraan beliau ini mengambil masa selama lima tahun,
walaupun ada sedikit gangguan seperti beliau melawat keluarga dan
kawan-kawannya di Basle, Burckhardt hidup sepenuhnya sebagai autoktonyang
mengembara naik turun ke dataran utara dan pergunungan di Utara Maghribi,
memerhatikan segala-galanya baru di sekelilingnya dan merakamankan pengalaman
beliau pada nota-nota peribadi dan surat-surat kepada kawan-kawannya.
Testimoni-testimoni hidup ini digambarkan dengan melalui lukisan-lukisan,
lakaran, dan gambar-gambar hitam dan putih, telah diterbitkan oleh Burckhardt
sendiri dalam penerbitan yang dinamakan Buku1 beberapa tahun selepas beliau
kembali dari Maghribi dan menetap di Basle untuk bekerja di sana sebagai
seorang ketua editor untuk Urs Graf Verlag, firma yang pakar dalam penghasilan
semula manuskrip zaman pertengahan.
Buku pertama ini
hanya ada dalam versi asal yang berbahasa Jerman, mengandungi
informasi-informasi yang mengkagumkan dan masih penting sehinggalah pada hari
ini, sekiranya Burckhardt secara spontan mengambarkan ciri-ciri tertentu,
misalnya sesuatu yang tidak ada lagi menjadi kepunyaan negara, pasti perubahan
yang radikal dan kemusnahan nilai-nilai tradisi tidak dilakukan. Sepanjang dua
fasa utama yang boleh dikatakan perjalanan yang “penuh bermakna”, fasa pertama beliau menghabiskan
masa di kawasan pendalaman Utara Maghribi, dimana beliau melakukan beberapa
kerja termasuklah menjadi pengawal dan pengembala kambing, dan fasa kedua dihabiskan pula di
kawasan bandar iaitu di Fez, dimana di sinilah tempat beliau belajar, dengan
memberi penumpuan dan pemuliharaan seperti biasa, selain belajar menulis bahasa
Arab dan mempelajari sains keagamaan di Universiti Qarawiyyin, Burckhardt juga mendokumentasikan
pelbagai watak manusia seperti antara Arab dan Barbar, nomad dan penduduk
tetap, petani, pedagang, tukang-tukang kraf, daripada perajin tukang asing
warna dan pencelup kain kepada seniman halus yang menghasilkan dekorasi seni
bina daripada kayu, stucco dan zellij, wakil-wakil agamawan dan pihak-pihak
berkuasa masyarakat, sarjana ilmuwan dan ahli-ahli sufi”
7.1 Contoh terjemahan teks sumber
dengan teks terjemahan
No.
|
Teks
sumber
|
Teks
terjemahan
|
0
|
Introduction
|
Pengenalan
|
1
|
Anyone who has read or will read Titus Burckhardt’s Art of Islam: Language and Meaning,
first published in 1976 and, fortunately, republished now, may be interested
to look back on the circumstances, remote and immediate, that prepared and finally
triggered off the birth of this book, placing it as one of the brilliant
jewels which crown the rich career of the author (1908-1984).
|
Pembaca yang
sedang membaca atau akan membaca buku Art
of Islam: Titus Burckhardt ,
diterbitkan pada 1976 dan, kini diterbikan semula , suatu yang menarik untuk
melihat buku ini diterbitkan semula, buku ini boleh dikatakan salah satu
mutiara yang berharga sepanjang karier beliau sebagai pengarang (1908-1984)
|
2
|
Gifted with an acute intelligence and sensitiveness, Burckhardt was
attracted, and even fascinated at an early age by the beauty of traditional
arts, primarily those of the Christian West where his father, a renowned
sculptor, practiced his craft and lived with his family now in Basle and now
in Florence.
|
Dikurniakan
dengan kebijaksanaan dan sensitiviti yang tinggi, Burckhardt tertarik dan
terpesona dengan tahap awal keindahan yang terdapat pada kesenian
tradisional, sungguhpun menerima pendidikan berasaskan agama Kristian di
Barat dimana bapanya merupakan pengarca yang terkenal, menghasilkan hasil
kraf dan tinggal kini di Basle dan di Florence.
|
3
|
In these cities, Titus frequented art schools and regularly visited the
great
museums of art, ethnography, and Oriental culture, acquiring year after
year a vast knowledge of the civilizations that had produced the monuments
and artefacts he admired.
|
Di
bandar-bandar inilah Titus sering mengunjungi sekolah-sekolah seni,
muzium-muzium seni, etnografi dan kebudayaan Timur yang hebat, setelah
bertahun-tahun memperoleh pengetahuan yang luasdaripada tamadun yang telah menghasilkan monumen dan
artifak yang dikaguminya.
|
4
|
Even more, his mental and intuitive faculties led him to clearly perceive
the ideals and values that had inspired the architects and artists belonging to
the great civilizations and religions of the world, past and present, and to
expose the treasures of supernatural wisdom that lay hidden under the
productions of sacred art, as also behind the formulations of traditional
sciences like cosmology and alchemy.
|
Daripada situ fikiran dan intuitif telah membawanya
kepada melihat cita-cita dan nilai-nilai yang telah diilhamkann oleh arkitek
dan seniman yang menghasilkan tamadun dan agama mashyur di dunia ini pada
masa lalu sehinggalah ke hari ini, dan mendedahkan khazanah yang tersimpan
tersebut dalam hasil karya seni suci, seolah-olah sains tradisional seperti
kosmologi dan ilmu kimia.
|
5
|
Conscious that the studies he had made ought to be completed by a direct
contact withpeople living in a context impregnated with traditional beliefs
and behaviors, Burckhardt decided to go and live for an undetermined time in
a country reasonably unaffected by the conquest of technical progress and the
search for material welfare, a country where entering into contact with representatives
of the local culture would not require an apprenticeship too difficult and
lengthy.
|
Menyedari bahawa kajian yang beliau jalankan selama ini
perlu disudahkan dengan menjalin hubungan secara langsung dengan orang yang
hidup dalam konteks yang sebati dengan kepercayaan tradisi dan tingkah laku
manusia, Burckhardt memutuskan untuk keluar merantau ke negara yang agak terjejas disebabkan
penaklukan oleh kemajuan pembangunan, sebuah negara di mana dalamnya masih
mempunyai hubungan dengan budaya masyarakat tempatan yang tidak memerlukan
perintisan yang terlalu sukar dan panjang.
|
6
|
By themselves, these conditions pointed to one specific country: Morocco,
a close neighbor of Europe, well known for the open and hospitable character
of its inhabitants. For
Burckhardt, then aged twenty-two, the choice was the more easy since he
had already acquired a basic knowledge of Arabic and a strong affinity with
the spirit and culture of Islam.
|
Keadaan ini merujuk kepada sebuah negara iaitu
Maghribi, jiran terdekat Eropah, terkenal dengan perwatakan penduduknya
yang terbuka dan cepat mesra. Bagi
Burckhardt, yang baru berusia dua puluh dua pada ketika itu, pilihannya itu
merupakan pilihan yang lebih tepat kerana dia telah mempunyai pengetahuan
asas dalam bahasa Arab dan mempunyai pertalian yang kuat dengan semangat dan
budaya Islam.
|
7
|
So it happened that during five years, with only a few interruptions
during which he visited his family and friends in Basle, Burckhardt lived
fully as an autochthon, traveling up and down the northern plains and
mountains of North Morocco, observing everything new around him and recording
his impressions on personal notes and letters to his friends.
|
Kembaraan beliau ini mengambil masa selama lima tahun,
walaupun ada sedikit gangguan seperti beliau melawat keluarga dan
kawan-kawannya di Basle, Burckhardt hidup sepenuhnya sebagai autoktonyang
mengembara naik turun ke dataran utara dan pergunungan di Utara Maghribi,
memerhatikan segala-galanya baru di sekelilingnya dan merakamankan pengalaman
beliau pada nota-nota peribadi dan surat-surat kepada kawan-kawannya.
|
8
|
These living testimonies, illustrated with many of his drawings,
sketches, and black-and-white photographs, were published by Burckhardt
himself in the form of a book1 a few years after he had come back from
Morocco and settled in Basle to work there as a chief editor for Urs Graf
Verlag, a firm specializing in the reproduction of medieval manuscripts.
|
Testimoni-testimoni hidup ini digambarkan dengan
melalui lukisan-lukisan, lakaran, dan gambar foto hitam dan putih, telah
diterbitkan oleh Burckhardt sendiri dalam penerbitan yang dinamakan Buku1
beberapa tahun selepas beliau kembali dari Maghribi dan menetap di Basle
untuk bekerja di sana sebagai seorang ketua editor untuk Urs Graf Verlag,
firma yang pakar dalam penghasilan semula manuskrip zaman pertengahan.
|
9
|
This first book, which unfortunately only exists in its original German
version, contains a
great deal of information that is still valid today, as if Burckhardt had
picked up spontaneously typical traits, of the kind that will last as long as
the country is not subject to radical changes and disruptions of its
ancestral values.
|
Buku pertama
ini hanya ada dalam versi asal yang berbahasa Jerman, mengandungi informasi
yang mengkagumkan dan masih penting sehinggalah pada hari ini, sekiranya
Burckhardt secara spontan mengambarkan ciri-ciri tertentu, misalnya sesuatu
yang tidak ada lagi menjadi kepunyaan negara, pasti perubahan yang radikal
dan kemusnahan nilai-nilai tradisi tidak dilakukan.
|
10
|
During the two main phases of this so to say “initiatic” sojourn, the
first one spent in the rural areas of North Morocco, where he exercised
several jobs, including the guard and conduct of flocks as a shepherd, and
the second one spent entirely in the urban setting of Fez where he studied,
with his usual care and concentration, written Arabic and religious science
at the Qarawiyyīn University, Burckhardt captured the characteristics of a
variety of people: Arabs and Berbers, nomads and sedentaries, peasants,
merchants, craftsmen of all kinds, from the hard-working tanners and
wool-dyers to the refined artisans of the architectural decor in wood,
stucco, and zellij, representatives of the religious and civil authorities,
masters and members of Sufi brotherhoods.
|
Sepanjang dua
fasa utama yang boleh dikatakan perjalanan yang “penuh bermakna”, fasa pertama beliau
menghabiskan masa di kawasan pendalaman Utara Maghribi, dimana beliau
melakukan beberapa kerja termasuklah menjadi pengawal dan pengembala kambing,
dan fasa kedua dihabiskan pula
di kawasan bandar iaitu di Fez, dimana di sinilah tempat beliau belajar,
dengan memberi penumpuan dan pemuliharaan seperti biasa, selain belajar
menulis bahasa Arab dan mempelajari sains keagamaan di Universiti Qarawiyyin,
Burckhardt juga mendokumentasikan pelbagai watak manusia seperti antara Arab
dan Barbar, nomad dan penduduk tetap, petani, pedagang, tukang kraf, daripada
perajin tukang asing warna dan pencelup kain kepada seniman halus yang
menghasilkan dekorasi seni bina daripada kayu, dempul dan zellij, wakil-wakil
agamawan dan pihak-pihak berkuasa masyarakat, sarjana ilmuwan dan ahli-ahli
sufi”
|
Rujukan:
Abdul Chaer, (2003), Linguistik Umum, Jakarta,
Rineka Cipta.
Aniswal Abd Ghani, (2013), Peristilahan dan
Penterjemahan, dalam Haslina Haron dan
Hasuria Che Omar, Asas Terjemahan dan Interpretasi, Universiti Sains Malaysia.
Asmah Haji Omar (2010), Kajian dan
Perkembangan Bahasa Melayu, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.
Dewan Bahasa dan Pustaka , (2004), Pedoman
Umum Pembentukan Istilah Bahasa Melayu Edisi Baru, Kuala Lumpur, Dewan
Bahasa dan Pustaka.
Dewan Bahasa dan Pustaka, (2014), Penterjemahan
Frasa Bahasa Inggeris 1, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.
Faizal Sidik, (2011),Transformasi Peranan:
‘Kuratis’ Artis Sebagai Kurator, Kertas Prosiding Persidangan
Kebangsaan Praktik Studio: Seni Visual-Praktik dan Penyelidikan, Tanjung Malim,
Universiti Pendidikan Sultan Idris.
Ismail Dahaman, (2007), Ejaan Rumi
Sepanjang Zaman, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.
PT Cordoba Internasional Indonesia, (2012) , Quran
Cordoba, Tafsir Al-Quran, Bandung, PT Cordoba Internasional
Indonesia.
Puteri Roslina Abdul Wahid, (2005), Peminjaman
Kata Bahasa Inggeris Dalam Peristilahan Undang-Undang,
Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.
Sager, J. C, (1995), Kursus Amali Dalam
Pemprosesan Istilah. Penterjemah Sulaiman
Masri, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa
dan Pustaka.
Zaharah Ahmad, Nor Hashimah Jalaluddin, Fazal
Mohamed Mohamed Sultan, Harishon Radzi & Mohd Shabri Yusof (2011),
“Pemerkasaan Jati Diri Bahasa Melayu: Isu Penyerapan Kata Asing” (Empowerment
and Configuration Malay Language Identity: Infiltration of Foreign Vocabularies
Issue), Jurnal Melayu, Bil. 6, hlm.
13-27.
Teks sumber
Burckhadt,
T. (2009) Art of Islam: Language and Meaning, Indiana, World
Wisdom
