Oleh: Faizal Sidik
Faizal Sidik (2013), 'Singapore Biennale Curatorial Team Workshop I', Senikini #19, (Isu 2, 2013), ms 12-13, Balai Seni Visual Negara, Kuala Lumpur.
Faizal Sidik (2013), 'Singapore Biennale Curatorial Team Workshop I', Senikini #19, (Isu 2, 2013), ms 12-13, Balai Seni Visual Negara, Kuala Lumpur.
Pengenalan
Bermula daripada edisi ketiga Singapore Biennale 2011, Singapore Art
Museum telah dilantik sekali lagi sebagai penganjur Singapore Biennale 2013 (SB
2013) yang akan diadakan pada 24 Oktober
hingga 16 Februari 2014. Justeru satu wokshop Singapore Biennale 2013
Curatorial Team Workshop telah diadakan di SAM daripada 3 hingga 6 September
2012. Wokshop ini diadakan bertujuan mendengar dan berkongsi input oleh kurator
jemputan mengenai seni lukis di kawasan mereka. Antara perkara utama yang di
perbincangkan adalah pemilihan tajuk dan tema SB 2013 selain membina Kumpulan
Kuratorial SB 2013.
Singapore Biennale
Penganjuran Singapore Biennale telah bermula pada tahun 2006 sebagai
platform negara Singapura berdialog dengan seni kontemporari. Ia dianggap
sebagai tempat artis Singapura berdepan dengan konteks global, dan dengan
koloborasi dari komuniti seni antarabangsa. Oleh itu Biennale ini telah membuka
peluang baru kepada visual artis tempatan, organisasi kesenian dan perniagaan,
dan memperdalamkan pemahaman seni terhadap masyarakat.
Ia adalah sebagai satu usaha
melengkapkan satu lagi cabang pencapaian seni dan budaya, dan secara
kolektifnya memperkenalkan profil Singapura sebagai bandaraya yang ideal untuk
di tinggal, bekerja dan berhibur. Pada edisi 2006 dan 2008 Biennale ini di
anjurkan oleh National Art Council. Bermula pada 2011 dan akan datang 2013
ianya hoskan pula oleh Singapore Art Museum dibawah National Heritage Board dan
di sokong oleh National Arts Council.
SB 2013
Edisi Keempat pameran seni kontemporari di Singapura, iaitu Singapore
Biennale 2013 (SB 2013) kembali lagi pada tahun 2013 dengan tajuk “If The World
Change”, akan berlangsung pada 26 Oktober 2013 hingga 16 Februari 2014.
Rantau Asia Tenggara dari segi sejarahnya merupakan
koridor laluan bagi peradaban utama dunia, sebagai tempat yang kompleks dengan interaksi
kebudayaan. Melalui arus pasang surut dalam pertemuan ini telah menghasilkan penambahan
dan penolakan yang meninggalkan warisan yang tidak ternilai dalam mewarnai
penerapan masyarakat serantau.Melalui rantau ini juga, banyak individu dan populasinya hidup dalam sfera dan realiti sosial, daripada masyarakat laut kepada metropolis bandaran. Dengan terdapat kepelbagaian pengalaman, dari segi kepelbagaian konsep pandang hidup yang merentasi rantau ini.
Dalam abad ke 21, Asia Tenggara dan Asia kembali aktif menyertai arus pergerakan globalisasi. Perubahan ini memaksa ia berhadapan dengan isu-isu tanah, perairan, persempadanan, sumber bumi, memori silam dan identiti. Walaubagaimanapun, pengalaman perubahan yang berlaku di rantau ini memberikan pelbagai sudut pandang, daripada pelbagai peringkat.
Berdasarkan sejarah latar belakang lalu dan kesinambungan perubahannya, artis terkesan, memikirkan, membayangkan dan mempunyai pendirian. Tajuk SB 2013, “If The World Changed”, menjemput artis melihat semula dimana mereka berada, dan dunia mana mereka mahu berada.
Jika dunia berubah, apakah yang dimahukan dan kemungkinannya?
Model Kuratorial SB 2013
Edisi SB 2013 agak berbeza dengan 3 edisi SB yang pernah dijalankan sebelum ini. Pada kali ini ia membawa koloborasi baru struktur kuratorial dalam membentuk kumpulan kurator bersama (co-curator). Sebanyak 28 profesional seni dikalangan negara Asean yang mempunyai kefahaman dan seni lukis setempat dan serantau di pilih dalam memberi sudut pandang mengenai seni lukis mereka.
Kurator bersama bagi SB 2013 mengabungkan kurator-kurator dari negara Singapura (hos), Malaysia, Indonesia, Thailand, Filipina, Vietnam, Myanmar, Laos dan Kemboja. Singapura diwakili oleh Tay Swee Lin, Seng Yu Jin, Tamares Goh, Charmaine Toh, Tan Boon Hui (SAM), Khairuddin Hori (SAM), Joyce Toh (SAM), Tan Siu Li (SAM), Michelle Ho ( SAM), David Chew (SAM), Naomi Wang (SAM), Fairuz Iman Ismail (SAM).
Malaysia di wakili oleh Faizal Sidik dan Yee I-Lann. Indonesia mempunyai dua representasi iaitu Aminuddin TH Siregar atau "Ucok" dan Mia Maria. Thailand diwakilkan Ark Fongsmut dan Angkrit Ajchariyasophon. Filipina terdapat empat kurator iaitu Claro Ramirez, Kawayan de Guia, Charlie Co dan Abraham Garcia Jr. . Vietnam oleh Tran Luong dan Nguyen Nhu Huy. Laos oleh Misouda Heuangsoukkhoun. Myanmar diwakili Aye Ko manakala dan Erin Gleeson akan melihat negara Kemboja.
Cadangan
Karya SB 2013
Penganjur
menjemput cadangan karya untuk Singapore Biennale edisi yang ke-4 bertema ‘If The World Change’
dimana cadang karya itu perlu mengandungi kreteria-kreteria seperti berikut: 1.
Karya perlu menyahut dan menjawab tajuk Biennale. 2. Membawa jiwa dan semangat Asia Tenggara dan Asia. 3.
Karya sesuai untuk semua peringkat iaitu
daripada peminat seni sehinggalah mereka yang pertama kali melihat karya seni
kontemporari dan 4. Karya yang dicadangkan mampu mengaktifkan dan menghidupkan
lokasi dan ruang dimana Biennale akan diadakan di sekitar kawasan Brash
Basah-Bugis Precinct.
Lokasi SB 2013
Terdapat beberapa lokasi cadangan yang telah dikenalpasti oleh pihak
pengajur pada pada edisi kali. Ada beberapa kelemahan yang telah dikenalpasti
oleh penganjuran pada edisi 2011 antaranya jarak antara lokasi utama dengan
lokasi lain seperti di Merlion di Marina Bay dan Kallang Airport terlalu jauh,
ia menyukarkan pergerakan mereka yang datang. Jadi pada kali ini penganjur
telah mengadakan penambahbaikan dengan meletakkan SB 2013 diadakan di Brash Basah-Bugis Precinct sahaja yang terletak di pusat acara seni dan
kebudayaan.
Selain lokasi utama Singapore Art Museum (SAM), pada kali ini pembahagian
lokasi dibahagikan kepada 3 Cluster. Cluster 1 terdiri daripada SMU Green, National Museum, Substation dan The
Peranakan Museum. Cluster 2 adalah Waterloo Centre, Bras Basah Complex dan
National Library. Manakala Cluster 3 adalah School of the Arts (SOTA). Terdapat
juga koloborasi yang dilakukan nanti dengan ruang-ruang lain untuk acara
sampingan sempena SB 2013 seperti Sculpture Square, Nanyang Academy of Fine
Arts, La Salle College dan The Private Museum.
A. Singapore Art Museum (SAM)
Pada asalnya tapak asal Singapore Art Museum (SAM) adalah sebuah sekolah
Katolik lelaki yang bernama St Joseph’s Institution (SJI) yang diketuai oleh La
Salle Brothers. Bangunan bersejarah ini
telah dibina oleh Father Jean-Marie Beurel pada tahun 1855. Selepas 135
tahun terletak di Bras Basah Road ianya telah dipindahkan bagi memberi laluan
kepada SAM. Mempunyai keluasan 10,000 meter lantai persegi, bangunan ini
direstorasikan sepenuhnya dengan 18 alat
kawalan cuaca untuk setiap galeri, auditorium, dewan sebaguna, kedai muzium, kafe,
restoran bagi memastikan kualitinya senibinanya kepada pelawat. SAM akan
menjadi lokasi utama SB 2013 dimana ia menawarkan Special Exhibition Gallery di
aras 1,2 dan 3 disamping disekitar kawasan SAM mengikut kesesuaian karya. Pada
edisi 2011 terdapat empat karya artis yang dipamerkan di L1 Gallery antaranya
Simon Fujiwara (Britain), Louie Cordero (Filipina), Julian Gothe (Jerman) dan
Ryan Trecartin (Amerika).
Cluster 1:
B. SMU Green
Pada asalnya Singapore Management University Green ini adalah bekas tapak
padang sekolah St Joseph’s Institution (kini SAM). SMU ditubuhkan pada 12
Januari 2000 menawarkan program ijazah dan pascasiswazah dimana sistem
pendidikannya mengambil model The Wharton School. Kampus bandar SMU terletak di
tengah-tengah pusat kesenian iaitu daerah civik-budaya dan perniagaan
ditengah-tengah bandaraya Singapura. SMU Green ini menghubungkan laluan pejalan
kaki yang dikelilingi dengan pokok dan lanskap yang menghubungkan MRT Bras
Basah Road ke Stamford Road. Dalam pembinaan kampus ini terdapat usaha untuk memulihara
lanskap semulajadi yang ada disekitarnya seperti menjaga pokok yang telah lama
berada disitu dan menanam semula pokok yang telah matang disekitar Bras Basah
Park. Apa yang menariknya di lokasi ini terdapat pokok bodhi dijaga rapi oleh
kontraktor iaitu pokok yang sangat sensitif dan mempunyai significant dalam
kepercayaan budaya Hindu dan Buddha.
SMU telah melancarkan Visual Art Initiative pada 2006, dengan bertujuan
untuk menempatkan setiap sudut di kampusnya yang baru ini dengan aktiviti seni
dan artistik. Daripada inisiatif ini, SMU akan membina dan menghoskan pameran
dan memperkasakan programnya dan akan membina koleksi seni lukis kontemporari
bagi institusinya sendiri dengan memokuskan seni Asia Tenggara. Pada SB 2006
seorang artis Ban Shigeru (Jepun) bersama Drik Picture Library Ltd. telah
menggunakan ruang ini untuk menghasilkan instalasi seni bina kertas (paper
architecture installation) ‘Paper House’ 2006.
C. National Museum
National Museum of Singapore dibina pada tahun 1887, ia merupakan antara
muzium yang tertua merupakan antara 11 peninggalan Khazanah Warisan Singapura.
Galeri Sejarah dan Kehidupan mengadakan pameran terkini dalam perspektif yang
pelbagai dalam mempamerkan sejarah dan budaya yang memberikan pengalaman baru
memasuki muzium.
Sebagai sebuah mercutanda budaya dan seni bina Singapura, muzium ini
menghoskan pelbagai festival dan acara yang inovatif sepanjang tahun. Seperti
Festival Malam, seni instalasi, tayangan filem dan seni persembahan yang
menakjubkan, tambahan pula pameran-pameran yang diadakan merupakan bahan koleksi
dan artifak yang penting. Program-programnya ditaja dan disokong oleh syarikat
makanan dan minuman F&B, runcitan mewah dan Resource Centre. National
Museum telah menjadi lokasi pilihan sejak awal SB lagi dimana. 8 karya artis
telah diletakkan semasa SB 2006 dan 14 karya pada SB 2011. Untuk SB 2013
National Museum menawarkan 4 lokasi iaitu Rotunda, Basement Galleries, Canyon
dan Banyan Tree.
D. Substation
The Substation pada asalnya adalah sebuah stesen pencawang atau
janakuasa. Bangunan ini dibina pada tahun 1926. Pada tahun 1950 Public
Utilities Board telah menjadikannya sebagai sebuah taman di luar rumah.
Sub-station mengakhiri operasinya pada akhir tahun 1970 an dan bangunan ini
telah dijual.
Substation dihidupkan semula oleh mendiang Kou Pao Kun. Substation
Singapore adalah merupakan pusat seni
kontemporari bebas yang pertama seumpamanya di Singapura. Terletak di
tengah-tengah daerah sivik (civic district). Substation mempunyai ruang teater,
galeri, studio tarian, Random Room dan kelas pelbagai fungsi. Pada masa yang
sama Substation mangadakan sendiri dan secara usahasama bersama artis dalam program-programnya, daripada latihan
kelas tarian tradisional sehinggalah ke kumpulan rock tempatan, daripada
pelukis visual sehinggalah pemuisi muda, daripada penerbitan sehinggalah
festival filem pendek antarabangsa, daripada teater eksperimen sehinggalah
persidangan kecil.
E. The Peranakan Museum
Muzium ini adalah sebuah muzium yang meneroka budaya Peranakan di Asia
Tenggara. Dibina pada tahun 1912 merupakan bekas sekolah Tao Nan Chinese
School. Muzium yang mengumpul objek dan artifak Peranakan yang boleh dikatakan
lengkap. Setiap galeri dalam muzium ini diilustrasikan dengan tradisi budaya
dan visual seni hasil kerja Peranakan.
Peranakan Museum menyediakan satu pengalaman memasuki muzium yang berbeza
untuk semua. Ia mempamerkan budaya hidup masyarakat peranakan di rantau ini.
Muzium ini adalah salah satu bahagian di dalam Asian Civilisation Museum yang
beroperasi di bawah National Heritage Board. Sebagai sebuah lokasi baru untuk SB
2013 lokasi ini menawarkan beberapa ruang antaranya Facade (ruang hadapan),
Stairhall, Balcony dan Changing Galleries.
Cluster 2:
F. Waterloo Centre
Waterloo Centre merupakan sebuah pusat perniagaan terletak di Waterloo
Street. Lokasi ini merupakan ruang sewa beli pejabat. Ia terletak berhampiran
dengan Bras Basah MRT Station, Bugis MRT Station. Pusat perniagaan Waterloo
Centre ini diambil sempena nama jalan Waterloo Street, nama Waterloo ini juga
diambil sempena memperingati peristiwa Battle of Waterloo pada 1815. Kawasan jalan ini dikelilingi dengan gereja,
tokong dan kuil.
Menurut sejarah awal Waterloo Street antara jalan yang terawal di bina di
Singapura. Nama asalnya adalah Church Street diambil sempena nama Thomas Church
iaitu Resident Councillor pada 1837. Walaubagaimanapun disebabkan terdapat
kekeliruan jalan lain yang mempunyai nama yang sama yang terletak di Raffles
Place, Municipal Coucil (Majlis Daerah) telah meletakkan nama Waterloo Street
sempena peristiwa memperingati kemenangan Duke of Wellington terhadap Perancis.
Waterloo Street selari dengan Bencoolen Street dan Queen Street. Pada SB 2013
Waterloo Center memberi ruang disekitar pintu masuk dan dinding-dinding tingkat
bawah bangunan yang merupakan laluan pejalan.
G. Bras Basah Complex
Cadangan lokasi berikutnya SB 2013 adalah Bras Basah Complex yang
terletak disebelah kanan di tengah bandaraya Singapura. Bras Basah Complex
terletak diantara Cashin dan Bain Street, di sebelah selatan mengadap North
Bridge Road dan Victoria Street di selatan. Kawasan ini terkenal dengan pusat
sehenti kedai-kedai yang menjual buku di Singapura. Di bawah pelan baru
pembandaran, Bras Basah Complex adalah bangunan 25 tingkat yang di bina pada
awal 80 an dimana tingkat 1 hingga 5 dikhaskan untuk komersil dan selebihnya
adalah untuk kediaman.
Kerajaan tempatan menamakannya sebagai Bras Basah Complex dengan harapan
ia menjadi pusat khusus kedai-kedai buku, Ia bukan sahaja untuk menarik peniaga
buku yang terkenal di sekitar Bras Basah Road, tetapi kedai-kedai dari kawasan
lain. Selepas lebih 20 tahun,
Bras Basah Complex juga
dikenali dengan nama ‘City of Books’ (Shu Cheng).
Pada hari ini Bras Basah
Complex bukan sahaja sebagi tempat dengan lambakan kedai-kedai buku tetapi juga
kedai-kedai yang berkaitan dengannya seperti alatulis, material seni dan kraf,
peralatan muzik, galeri seni, kedai bingkai, seramik, kad ucapan, peralatan
seni lukis dan seni reka, peralatan sukan, cereka cd dan dvd . Ia menjadikan
Bras Basah Complex begitu unik pada hari sebagai pusat ‘ACE Hub-Arts, Cultural
& Education’ atau hab Seni, Budaya dan Pendidikan.
Untuk SB 2013 pihak
pengurusan Bras Basah Complex menawarkan ruang terbuka di level bawah yang
dinamakan Art Corner. Kawasan Art Corner merupakan laluan pejalan kaki yang
ingin memasuki Bras Basah Complex dikelilingi dengan warna biru dan putih.
H. National Library
National Library Board atau NLB Singapura menyelia National Library dan
juga Public Libraries. Daripada konvensyen antarabangsa yang diadakan
kedua-duanya ini mempunyai fungsi yang berbeza. Misi NLB adalah untuk
menyediakan perkhidmatan terbaik, capaian dan jaringan global dengan
perpustaakan melalui perkhidmatan informasi melalui National Library dan Public
Library. NLB juga menyelia 31 lagi perpustakaan samada dibawah agensi kerajaan,
sekolah dan institusi. Melalui penggunan teknologi yang inovatif dan koloborasi
dengan rakan strategik, NLB memastikan pengguna perpustakaan mendapat capaian
yang diinginkan melalui perkhidmatan dan sumber
informasi yang mesra pelanggan, mudah didapati dan relevan.
National Library terletak di Victoria Street di buka semula pada 22 JulaI
2005 selepas 4 tahun pelan rekabentuknya diperlihatkan kepada awam. Pada tahun
1999 Swan dan Maclaren Architect telah memenangi tander untuk membina semula
bangunan National Library Board untuk mengantikan bangunan lama yang terletak
di Stamford Road. Bangunan baru ini mempunyai 16 tingkat ini beberapa ciri yang
unik seperti clean lines, fluid curve,
panel putih, tetingkap kaca besar. Selain itu setiap tingkat dihubungkan dengan
‘sky bridge.
Direkabentuk oleh T.R Hamzah dan Yeang, bangunan ini berkonsepkan mesra
alam. Bangunan ini pernah menerima anugerah platinum Green Mark Award pada 2005
oleh Singapore Building and Construction Authority. National Library ini
mempunyai 634 000 bahan pada setiap tingkat yang berkeluasan 58 000 meter
persegi. Terdapat 2 bahagian di sini iaitu Central Lending Library (peminjaman)
dan Reference Library (rujukan).
Kerjasama
yang dilakukan oleh National Library dan penganjuran Singapore Biennale ini
bukanlah baru. Pada edisi pertama iaitu SB 2006 terdapat dua orang artis yang
telah menempatkan karya mereka di sini iaitu Eugenio Ampudia (Sepanyol) dengan
dua instalasi multimedia karya bertajuk Fuego
Frio (Cold Fire) 2006 dan En Juego
(In Play) 2006 manakala Wilfredo Prieto artis
(Cuba) dengan karya konseptual instalasi campuran Biblioteca Blanca (White Library) 2006. Pada kali ini National
Library menawarkan beberapa ruang seperti Concourse, Glass Facade, Exhibition
Space, Double Volume dan Garden.
Cluster 3:
I.School of the Arts
School of
Art atau SOTA ini terletak juga di Bras Basah Road iaitu 4 blok dari SAM. SOTA
menawawarkan sistem akademik yang unik dalam mendalami bidang seni bagi pelajar
yang berumur antara 13 hingga 18 tahun. SOTA ditubuhkan oleh Kerajaan Singapura
pada Mac 2004 melalui Committee on Specialised Arts School (Jawatakuasa
Bahagian Sekolah Seni) yang merupakan sekolah seni peringkat pertengahan yang
pertama di Singapura bagi mencungkil tunas-tunas muda dalam bidang seni, dimana
objektifnya adalah untuk melahirkan generasi artis masa depan, profesional yang
kreatif dan individu yang mempunyai semangat dan komited dalam masyarakat
pelbagai bangsa melalui seni.
School of
Art adalah lokasi baru cuba digunakan, untuk SB 2013 Sota menawarkan 4 ruang
antaranya SOTA Gallery iaitu galeri yang
mempameran hasil kerja akademik, SOTA Concource iaitu ruang terbuka di luar
bangunan, SOTA Retail Space iaitu ruang perniagaan milik SOTA yang mempunyai
ruang yang besar dan siling yang tinggi sesuai untuk karya-karya berskala
gergasi terletak berhampiran dengan Prinsep Street.
Penutup
Selama empat hari bersama rakan-rakan kurator yang lain mengikuti wokshop
di SAM, sesi taklimat lokasi-lokasi cadangan SB 2013 dan melalui perbincangan
dengan kurator regional yang lain seperti Yee I-lan dan Khairuddin Hori kami
telah membahagikan kawasan untuk mencari artis yang sesuai mengikut rantau dimana
saya akan melihat karya-karya artis yang mempunyai nafas nusantara di
Semenanjung Malaysia manakala I-Lan akan melihat Sabah dan Sarawak. Disamping tugas para kurator bersama
(co-curator) dari Asean membuat penyelidikan artis di tempat mereka yang sesuai
untuk menyertai edisi kali ini borang cadangan karya untuk SB 2013 telah
diterbitkan di laman sesawang (web) Singapore Art Museum dimana artis yang
berminat untuk menyertai edisi kali ini akan di saring yang akan tutup pada 21
Disember 2012.
Susulan satu lagi satu wokshop SB
2013 Curatorial Team akan diadakan buat dua kalinya pada 28 Januari hingga 1
Februai 2013 bagi melihat semula dapatan daripada penyelidikan oleh kurator
serantau dan juga bagi memilih karya-karya yang sesuai daripada proses
penghantaran karya cadangan.